Atık kodları; atıl ürünlerin kaynağına, bileşimine ve tehlike durumuna göre sınıflandırılmasını sağlayan standart numaralardır. Avrupa Atık Kataloğu ve Türkiye’deki Atık Yönetimi Yönetmeliği kapsamında belirlenen kodlar, atılların doğru şekilde yönetilmesi, bertaraf edilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Bununla birlikte her atık türü, altı haneli özel bir kodla tanımlanır. Bu sayede çevresel risklerin en aza indirilmesi ve geri dönüşüm süreçlerinin etkinleştirilmesi mümkün hale gelir.

Atık Kodları ve Geri Dönüşüm

Atık kodları; kullanım süresi dolan, çevre için sorun yaratan maddeleri toplama ve bertaraf etme maksadıyla sınıflandıran simgelerdir. Söz konusu sınıflandırmanın amacı; atıkların tehlike potansiyelini belirlemek, bertaraf etmek, uygun olanları ise çevreye geri kazandırmaktır. Geri dönüşüm işlemleri ise ana hatlarıyla aşağıdaki şekillerde gerçekleşir:

• Yakıt ya da başka şekillerde kullanma
• Metalleri veya metal bileşikleri ıslah etme ve geri kazandırma
• Çevre kirliliğini azaltma amaçlı kullanılan maddeleri geri dönüştürme
• Ekolojik iyileştirme ya da tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı

Hurda niteliği taşıyan maddelerin kodları ise farklılık gösterir. Bununla birlikte geri dönüşümün doğru şekilde gerçekleşmesi için atıkların benzer gruplar halinde toplanması elzemdir. Öte yandan yeniden değerlendirilmesi mümkün olmayan maddeleri bertaraf etmek gerekir. Bu noktada atık kodları, ekolojik denge için tehdit unsuru taşıyan atıkların bertaraf yöntemleri ve geri kazandırma işlemlerini belirtir. Buna binaen geri dönüşüme müsait olan maddeler, uygun yöntemlerle tekrar işleme tabi tutulur.

Atık Kodlarının Önemi

Atık kodları, atıl ürünlerin doğru şekilde sınıflandırılmasını ve yönetilmesini sağlayan kritik bir sistemdir. Bu noktada her atık türüne özgü bir kod atanması; geri dönüşüm süreçlerinin verimli yürütülmesine, çevresel zararların önlenmesine ve yasal düzenlemelere uyum sağlanmasına yardımcı olur. Bununla birlikte sistem, tehlikeli ve zararsız ürünlerin ayrımını netleştirerek bertaraf yöntemlerinin doğru belirlenmesini garanti altına alır. Atıkları kodlamak aşağıdaki sebeplerden dolayı da önem arz eder:

• Kaynakların tespit edilmesi
• Çevre için risk potansiyellerinin değerlendirilmesi

Yukarıdaki unsurların yanı sıra söz konusu sistem, geri dönüştürülebilir maddeleri sınıflayarak da atık yönetimine katkıda bulunur. Bu sayede çevrenin en iyi şekilde korunması mümkün olur. 

Atık Kodları Nasıl Belirlenir?

Atıl ürünlerin kodu, yasal düzenlemelere uygun olarak belirlenir. Bununla birlikte ulusal ve uluslararası yönetmeliklere göre atıklar belirli kodlarla kategorize edilir. Kodların belirlenmesi aşamasında aşağıdaki hususlar da dikkate alınır: 

• Hiyerarşi
• Açıklamalar
• Tehlike durumu
• Bertaraf yöntemleri
• Geri kazanım işlemleri

6 haneli kod belirlendikten sonra söz konusu simgenin sonunda bazı açıklamalar yer alabilir. İlgili unsurlar, atıl ürünün analize ihtiyaç duyup duymayacağı gibi unsurları belirtme hususunda fayda sunar. 99 ile biten atıklar ise tanımlanmamış olan materyallerdir.

Atık Kodları Listesi

Atık kodları listesi, 2015 yılında Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Bu çerçevede listeye göre hurda niteliği taşıyan demir ve metaller dahil olmak üzere farklı maddeleri gruplandıran sayısal değerler belirlenmiştir. Gruplama ise belirli bir hiyerarşiye bağlı olarak gerçekleşir. Listenin en solunda kod, orta kısımda tanım, sağ tarafında ise açıklamalar yer alır. Hiyerarşiye göre inşaat ve yıkım kaynaklı atıkların kod listesi aşağıdaki gibidir:

• 17 06 01* Asbest içeren yalıtım
• 17 06 03 Tehlikeli maddeler içeren diğer yalıtımlar
• 17 06 04 Diğer yalıtım malzemeleri
• 17 06 05 Asbest içeren diğer inşaat malzemeleri
• 17 04 01 Bakır, bronz ve pirinç
• 17 04 07 Karışık metaller
• 17 04 09 Tehlikeli maddeler içeren metaller
• 17 04 10* ya da 17 04 11 atık elektrik ve telekomünikasyon kabloları 
• 17 08 01* Tehlikeli maddeler içeren alçı malzemeler
• 17 08 02 Diğer alçı malzemeler
• 17 09 03 Kullanılmamış ve sertleşmemiş çimento

Atık kodları, toplamda 6 hanelidir ve bazı durumlarda yanında işaretler yer alır. Yukarıdaki listede yer alan bazı inşaat ve yıkım atıklarının sonundaki yıldız işareti, atıl ürünlerin tehlikeli olduğunun bir göstergesidir. Mevcut listede olmayan ancak genel atık listesinde öne çıkan açıklamalar ise A ve M’dir. 

Listedeki A simgesi, atıl materyalin mutlak surette tehlikeli olduğunu ve analize dahi gerek duyulmadığını yansıtır. Bunun yanı sıra M sembolü ise söz konusu atıl malzemenin tehlike riskinin olduğunu ve potansiyelini belirlemeye yönelik çalışma gerektiğini ifade eder.

Sizin için hazırladığımız “2025 Hurda Demir KG Fiyatı Ne Kadar?” başlıklı içeriğimiz de ilginizi çekebilir.